بازار آریا - صفحه اقتصاد - ایران، یک تصمیم اقتصادی است که تأثیرات عمیقی بر ساختار اقتصادی کشور می‌گذارد. این تجربه در بسیاری از کشورهای جهان انجام شده است و به دنبال آن، نتایج و آثار مختلفی به دست آمده است.
در این گزارش اختصاصی از صفحه اقتصاد، به بررسی تجربیات 48 کشور در خصوص حذف صفر از پول ملی پرداخته شده است تا تاثیرات احتمالی این تصمیم در ایران روشن شود.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
تاریخچه پول ملی ایران

تاریخچه پول ملی ایران در طول چند هزار سال گذشته، تحولات و تغییرات زیادی را به خود دیده است. هر حکومت با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی خود واحدهای پولی مختلفی را معرفی کرده است که این واحدها گاهی نام‌های مختلفی داشته‌اند و در دوره‌های زمانی مختلف تغییر کرده‌اند.
از سکه‌های زرین هخامنشی گرفته تا واحدهای پولی دوران‌های مختلف نظیر دینار ساسانی، پشیز، صنار، محمودی، عباسی و دیگر واحدهای مختلف، همه و همه نمایانگر تحولات کشور در عرصه اقتصادی و اجتماعی بوده‌اند.
در دوران هخامنشیان، سکه‌های زرین به نام «دریک» در گردش بود و در دوران ساسانیان واحد پولی به نام «دینار» معرفی شد که در آن زمان به عنوان واحد پولی پایه شناخته می‌شد. این واحد پولی حتی به کشورهای دیگر مانند کشورهای عربی صادر می‌شد.
در دوره‌های بعدی، تغییرات عمده‌ای در واحد پول ملی ایران به وقوع پیوست که در نهایت منجر به معرفی ریال به عنوان واحد پولی جدید ایران در تاریخ 1 فروردین 1311 شد.
معرفی «ریال» به عنوان واحد پول ملی ایران

در سال 1311، به دستور رضا پهلوی و در راستای اصلاحات اقتصادی وی، واحد پولی جدید به نام « ریال » معرفی شد. این واحد پولی معادل 0.07322382 گرم طلا ارزش‌گذاری شد و جایگزین «قران» گردید. واژه «ریال» از کلمه پرتغالی یا اسپانیایی «real» گرفته شده است که به معنای «شاهی» است. در آن زمان، بسیاری از کشورهای دیگر از جمله عمان، عربستان سعودی، یمن، قطر و برزیل نیز از واحد پولی «ریال» استفاده می‌کردند.
کاهش ارزش ریال و تغییرات اقتصادی

با گذشت زمان، ارزش «ریال» در برابر طلا و سایر ارزها به شدت کاهش یافت. این کاهش ارزش به‌ویژه پس از دهه‌های 70 و 80 میلادی شدت گرفت و تورم‌های شدید و کاهش قدرت خرید مردم باعث شد که ریال در مقایسه با سایر ارزها از قدرت خرید پایین‌تری برخوردار شود.
به‌طور مثال، در دی‌ماه 1403، ارزش هر ریال معادل 0.0000000198047254074822 گرم طلای 18 عیار بود. این روند کاهشی ارزش ریال، عملاً موجب افزایش مشکلات اقتصادی و دشواری‌های حمل و نقل پول توسط مردم شد.
تغییرات واحد پولی در جهان تجربه حذف صفر از واحد پولی یا تغییر واحد پول ملی در سطح جهانی، به دلیل تورم‌های بالا و کاهش ارزش پول ملی در بسیاری از کشورها اتفاق افتاده است.
این تصمیمات معمولاً به دلیل کاهش شدید قدرت خرید مردم و نیاز به کاهش حجم پول در گردش اتخاذ می‌شود. به عبارت دیگر، در برخی از کشورها با توجه به اینکه حجم پول در گردش بسیار زیاد می‌شود، اقدام به حذف صفر از واحد پولی می‌کنند تا این پول‌ها را به واحدهایی با ارقام کوچکتر تبدیل کنند.
به‌عنوان مثال، در سال 1923، کشور آلمان به دلیل تورم شدید ناشی از جنگ جهانی اول، تصمیم به حذف 12 صفر از واحد پولی «مارک قدیم» گرفت. در چین نیز در سال 1948، یوان طلای این کشور با کاهش سه میلیون برابری روبه‌رو شد.
در آذربایجان نیز در سال‌های 1992 و 2006، دو بار اقدام به حذف صفر از واحد پولی این کشور انجام شد. کشورهایی نظیر آرژانتین، برزیل، فرانسه، ترکیه و روسیه نیز به ترتیب در دوره‌های مختلف اقدام به تغییر واحد پولی و حذف صفر کرده‌اند.
دلایل حذف صفر از پول ملی

در هر کشوری که تصمیم به حذف صفر از واحد پول ملی می‌گیرد، دلایل مختلفی در این تصمیم‌گیری دخیل است. مهم‌ترین دلیل این تغییرات، کاهش قدرت خرید مردم است که به‌دنبال تورم‌های شدید ایجاد می‌شود. تورم، ارز را از ارزش خود می‌اندازد و باعث می‌شود که مردم برای انجام خریدهای روزمره مجبور به حمل حجم زیادی از پول شوند.
در بسیاری از کشورها، حذف صفر از پول ملی در راستای ایجاد تسهیلات بیشتر برای مردم و همچنین کاهش هزینه‌های چاپ و انتشار اسکناس‌ها و سکه‌ها صورت می‌گیرد. با کاهش صفرها، از میزان حجم پول در گردش کاسته می‌شود و باعث می‌شود که تعاملات اقتصادی راحت‌تر و سریع‌تر انجام گیرد.
حذف صفر از پول ملی ایران

در سال‌های اخیر، بحث حذف چهار صفر از پول ملی ایران جدی‌تر شد. در دوران ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی ایران، پیش‌نویس لایحه‌ای تنظیم شد که در آن پیشنهاد شده بود که واحد پول ملی از «ریال» به «تومان» تغییر کند و چهار صفر از پول ملی حذف گردد.
طبق این پیشنهاد، هر 10 هزار ریال به یک تومان تبدیل می‌شد و هر ریال جدید معادل یک‌صدم تومان می‌شد. این اقدام در راستای کاهش هزینه‌های اقتصادی و بهبود وضعیت تورم و قدرت خرید مردم انجام می‌شد.
تجربیات کشورهای دیگر در حذف صفر در حال حاضر، در سطح جهانی، کشورهای زیادی تجربه حذف صفر از پول ملی را دارند. این کشورها اغلب به دلایل اقتصادی و برای کاهش مشکلات اقتصادی خود از جمله تورم‌های بالا، تصمیم به این کار گرفته‌اند. برخی از کشورها مانند آلمان، چین، آذربایجان و آرژانتین چندین بار این تغییرات را انجام داده‌اند.
در مجموع، تجربه جهانی نشان می‌دهد که حذف صفر می‌تواند به کاهش مشکلات اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم کمک کند، اما لازم است که شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور به‌طور دقیق تحلیل شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.
حذف صفر از واحد پول ملی ایران، اگرچه یک تصمیم پیچیده است که باید با دقت و بررسی‌های فراوان اتخاذ شود، می‌تواند در شرایط خاص اقتصادی ایران موثر باشد.
با توجه به تجربیات کشورهای دیگر و دلایل اقتصادی، حذف صفر می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی و تسهیل در انتقال پول کمک کند. با این حال، برای اجرای موفق این تغییرات، باید شرایط تورم، نرخ ارز و سایر عوامل اقتصادی به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد.
حذف صفر از پول ملی چه تاثیری بر قدرت خرید مردم دارد؟ حذف صفر معمولاً باعث بهبود قدرت خرید مردم نمی‌شود، اما می‌تواند به کاهش هزینه‌های عملیاتی اقتصادی کمک کند.
آیا ایران به طور قطعی چهار صفر را از پول ملی خود حذف خواهد کرد؟ این تصمیم هنوز در حال بررسی است و بسته به شرایط اقتصادی ممکن است در آینده اجرایی شود.
کشورهای دیگر نیز اقدام به حذف صفر از پول خود کرده‌اند؟ بله، بسیاری از کشورها از جمله آلمان، چین، و برزیل چنین اقداماتی انجام داده‌اند.
حذف صفر چه تاثیری بر تورم دارد؟ حذف صفر به‌طور مستقیم تاثیری بر تورم ندارد، اما ممکن است به بهبود شرایط اقتصادی و کاهش هزینه‌های گردش پول کمک کند.
چه کشورهایی بیش از یک بار اقدام به حذف صفر کرده‌اند؟ کشورهای آذربایجان، آرژانتین و یوگسلاوی از جمله کشورهایی هستند که چندین بار حذف صفر از پول ملی را انجام داده‌اند.
چرا ریال ایران ارزش خود را از دست داده است؟ تورم‌های مداوم و کاهش قدرت خرید باعث کاهش ارزش ریال شده است.
آیا حذف صفر برای ایران مفید است؟ این تصمیم می‌تواند به کاهش مشکلات اقتصادی و تسهیل در نقل و انتقال پول کمک کند، اما باید شرایط اقتصادی دقیقاً بررسی شود.
آیا دیگر کشورها از تجربیات ایران برای حذف صفر استفاده کرده‌اند؟ بله، بسیاری از کشورها تجربیات خود را در این زمینه با یکدیگر به اشتراک گذاشته‌اند.
آیا حذف صفر در کشورهای دیگر موفق بوده است؟ در بسیاری از کشورها، حذف صفر به کاهش مشکلات اقتصادی و تسهیل در گردش پول کمک کرده است.
چه مدت طول می‌کشد تا ایران صفرها را حذف کند؟ این تصمیم بستگی به شرایط اقتصادی و بررسی‌های دقیق دارد و زمان اجرایی آن به سرعت تغییرات اقتصادی بستگی دارد.
مطالعه بیشتر: شگفتی جدید در طرح حذف صفر از پول ملی | کنترل سوری تورم با حذف صفر پول ملی